Tết Nguyên Đán, hay còn gọi là Lễ hội Mùa Xuân (春节 – Chūn Jié), là ngày lễ quan trọng nhất, mang ý nghĩa sâu sắc nhất trong nền văn hóa Trung Hoa. Không chỉ đơn thuần là một kỳ nghỉ, đây còn là dịp để các gia đình đoàn tụ, thể hiện lòng biết ơn tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng. Các phong tục Trung Quốc ngày Tết đã được truyền từ đời này sang đời khác, tạo nên một bức tranh văn hóa độc đáo và đầy màu sắc.
Đối với những ai yêu mến văn hóa phương Đông, việc tìm hiểu về văn hóa Tết Trung Quốc là một hành trình khám phá thú vị. Từ những bữa ăn thịnh soạn đến các nghi lễ tâm linh, mỗi phong tục đều ẩn chứa những câu chuyện, ý nghĩa riêng biệt. Bài viết này sẽ đưa bạn đi sâu vào thế giới của phong tục Trung Quốc ngày Tết, từ những công tác chuẩn bị trước thềm năm mới cho đến các hoạt động chính trong những ngày đầu xuân, giúp bạn hiểu rõ hơn về truyền thống Tết Nguyên Đán rực rỡ này.
Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán có lịch sử hàng ngàn năm, bắt nguồn từ các nghi lễ nông nghiệp cổ xưa để cầu mong mùa màng bội thu. Theo truyền thuyết, Tết còn gắn liền với câu chuyện về quái vật “Niên” (年 – nián), một con thú hung dữ thường xuất hiện vào đêm giao thừa để tấn công con người và phá hoại làng mạc. Người dân đã phát hiện ra rằng Niên sợ màu đỏ, tiếng ồn lớn và lửa. Từ đó, họ bắt đầu đốt pháo, treo đèn lồng đỏ và dán câu đối đỏ để xua đuổi quái vật này.
Trong tâm thức người Trung Quốc, Tết Nguyên Đán không chỉ là ngày tiễn năm cũ đón năm mới mà còn là dịp để:
- Đoàn tụ gia đình: Là thời điểm mọi người con dù đi làm ăn xa cũng phải trở về nhà.
- Tưởng nhớ tổ tiên: Thể hiện lòng thành kính với những người đã khuất.
- Cầu mong may mắn: Gửi gắm ước nguyện về một năm mới an lành, phát đạt.
- Tái tạo năng lượng: Gạt bỏ những điều cũ kỹ, đón nhận sự khởi đầu mới.
Mỗi ý nghĩa phong tục Tết đều góp phần làm nên giá trị thiêng liêng của ngày lễ này.
Các Phong Tục Chuẩn Bị Trước Tết
Quá trình chuẩn bị cho Tết Nguyên Đán thường bắt đầu từ khoảng tháng Chạp, với nhiều nghi lễ và công việc truyền thống quan trọng.
Dọn Dẹp Nhà Cửa (Sủi Bụi – 扫尘)
Khoảng một tuần trước Tết, các gia đình Trung Quốc sẽ tiến hành “sủi bụi” (扫尘 – sǎo chén), tức là dọn dẹp nhà cửa một cách kỹ lưỡng. Đây không chỉ là việc làm sạch đơn thuần mà còn mang ý nghĩa phong tục Tết sâu sắc: quét sạch mọi điều xui xẻo, buồn phiền của năm cũ để đón chào may mắn, tài lộc vào năm mới. Mọi ngóc ngách trong nhà đều được lau chùi, dọn dẹp cẩn thận.
Mua Sắm Đồ Mới Và Trang Trí Nhà Cửa
Sau khi dọn dẹp, việc mua sắm đồ mới là một hoạt động ngày Tết Trung Quốc không thể thiếu. Mọi người mua quần áo mới, quà cáp để tặng người thân và bạn bè, cùng các vật phẩm trang trí nhà cửa:
- Câu đối đỏ (春联 – chūn lián): Dán hai bên cửa ra vào, thường là những câu thơ với ý nghĩa chúc phúc, may mắn.
- Tranh Tết (年画 – nián huà): Những bức tranh in hình ảnh may mắn, thịnh vượng được treo trong nhà.
- Đèn lồng đỏ: Biểu tượng của sự ấm áp, đoàn viên và xua đuổi tà ma.
- Hoa và cây cảnh: Hoa đào, hoa mai, cây quất, cây kim tiền, tượng trưng cho sự giàu có, phát tài và tươi mới.
Những vật phẩm này không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang ý nghĩa cầu mong tài lộc, bình an cho gia đình.
Cúng Táo Quân (Tống Táo Quân – 送灶君)
Vào ngày 23 hoặc 24 tháng Chạp âm lịch, các gia đình sẽ làm lễ cúng Táo Quân (送灶君 – sòng zào jūn). Đây là nghi lễ tiễn ông Táo về trời báo cáo mọi việc tốt xấu của gia đình trong năm. Mâm cúng thường có kẹo mạch nha, bánh ngọt, rượu để ông Táo “ngọt giọng” khi bẩm báo Ngọc Hoàng, mang lại những điều tốt lành cho gia đình. Đây là một trong những truyền thống Tết Nguyên Đán cổ xưa nhất.
Đêm Giao Thừa (Đại Niên Dạ – 大年夜)
Đêm giao thừa (大年夜 – dà nián yè) là thời khắc thiêng liêng và quan trọng nhất của phong tục Trung Quốc ngày Tết, khi mọi thành viên trong gia đình sum họp bên nhau.
Bữa Cơm Đoàn Viên (Niên Dạ Phạm – 年夜饭)
Bữa cơm giao thừa (年夜饭 – nián yè fàn) là tâm điểm của đêm cuối năm. Đây là bữa ăn lớn nhất và quan trọng nhất trong năm, nơi mọi người cùng nhau thưởng thức các món ăn ngày Tết Trung Quốc mang ý nghĩa đặc biệt:
- Bánh chẻo (饺子 – jiǎo zi): Là món ăn không thể thiếu ở miền Bắc Trung Quốc, có hình dáng giống thỏi vàng cổ, tượng trưng cho sự giàu có. Trong một số chiếc bánh, người ta còn cho đồng xu hoặc hạt lạc, ai ăn phải sẽ gặp may mắn.
- Cá (鱼 – yú): Thường được chế biến nguyên con. Từ “cá” (鱼) phát âm gần giống với “dư” (余), mang ý nghĩa “niên niên hữu dư” (年年有余), tức là năm nào cũng có của ăn của để.
- Mì trường thọ (长寿面 – cháng shòu miàn): Sợi mì dài tượng trưng cho tuổi thọ.
- Bánh gạo nếp (年糕 – nián gāo): Từ “nián gāo” phát âm giống “năm cao” (年高), ý nghĩa công việc và cuộc sống ngày càng thăng tiến.
Bữa cơm này thể hiện sự gắn kết, hòa thuận và sung túc của gia đình.
Xem Gala Xuân Vãn (Xuân Tiết Liên Hoan Vãn Hội – 春节联欢晚会)
Sau bữa cơm, nhiều gia đình sẽ quây quần bên tivi để xem Gala Xuân Vãn (春节联欢晚会 – chūn jié lián huān wǎn huì) của CCTV. Đây là chương trình giải trí tổng hợp lớn nhất thế giới, kéo dài vài tiếng đồng hồ với các tiết mục ca nhạc, hài kịch, ảo thuật… đã trở thành một hoạt động ngày Tết Trung Quốc truyền thống, mang lại không khí vui tươi, hào hứng cho đêm giao thừa.
Đốt Pháo Hoa, Pháo Nổ
Khi đồng hồ điểm sang năm mới, pháo hoa và pháo nổ rực rỡ khắp bầu trời. Tiếng pháo vang dội được tin là sẽ xua đuổi tà ma và quái vật Niên, đồng thời đón chào những điều tốt lành, may mắn cho năm mới. Đây là một trong những phong tục Trung Quốc ngày Tết được trẻ em đặc biệt yêu thích.
Các Hoạt Động Và Phong Tục Trong Ba Ngày Đầu Năm Mới
Những ngày đầu năm mới là thời gian để mọi người nghỉ ngơi, vui chơi và thực hiện các phong tục chúc tụng.
Chúc Tết Và Lì Xì (Bái Niên – 拜年, Phát Hồng Bao – 发红包)
Vào sáng mùng Một Tết, mọi người thức dậy sớm, mặc quần áo mới và cùng nhau chúc Tết Trung Quốc. Con cái chúc thọ cha mẹ, ông bà, và nhận được những bao lì xì đỏ (红包 – hóng bāo) chứa tiền mừng tuổi. Lì xì ngày Tết không chỉ là tiền mà còn là biểu tượng của may mắn, sức khỏe và tài lộc. Người lớn thường lì xì cho trẻ em và người chưa lập gia đình.
Các câu chúc Tết phổ biến bao gồm:
- 新年快乐 (Xīn nián kuài lè): Chúc mừng năm mới vui vẻ!
- 恭喜发财 (Gōng xǐ fā cái): Chúc phát tài!
- 身体健康 (Shēn tǐ jiàn kāng): Chúc sức khỏe!
- 万事如意 (Wàn shì rú yì): Chúc mọi việc như ý!
Những ngày sau đó, mọi người sẽ đi “bái niên” (拜年), tức là đến thăm hỏi, chúc Tết Trung Quốc họ hàng, bạn bè, hàng xóm và trao nhau những lời chúc tốt đẹp.
Đi Lễ Chùa Cầu May
Nhiều người Trung Quốc có phong tục Trung Quốc ngày Tết đi chùa, đền vào những ngày đầu năm để cầu nguyện cho một năm mới an lành, hạnh phúc và thịnh vượng. Họ thắp hương, dâng lễ vật và mong ước những điều tốt đẹp cho bản thân và gia đình.
Múa Lân, Múa Rồng
Trong những ngày Tết, các màn múa lân (舞狮 – wǔ shī) và múa rồng (舞龙 – wǔ lóng) thường được biểu diễn trên đường phố, tại các lễ hội. Tiếng trống, chiêng rộn ràng cùng điệu múa uyển chuyển, mạnh mẽ của lân và rồng được tin là sẽ xua đuổi điều xấu, mang lại may mắn, tài lộc và phồn thịnh cho cộng đồng. Đây là một hoạt động ngày Tết Trung Quốc đầy sôi động và náo nhiệt.
Viếng Thăm Họ Hàng, Bạn Bè
Ngoài việc chúc Tết Trung Quốc người thân trực tiếp, những ngày Tết cũng là dịp để mọi người dành thời gian viếng thăm họ hàng, bạn bè mà mình ít có dịp gặp gỡ trong năm. Việc này giúp tăng cường tình cảm, gắn kết cộng đồng và là một phần không thể thiếu của truyền thống Tết Nguyên Đán.
Các Điều Kiêng Kỵ Và Quy Tắc Quan Trọng Ngày Tết
Để đảm bảo một năm mới suôn sẻ và may mắn, người Trung Quốc tuân thủ nhiều điều kiêng kỵ ngày Tết Trung Quốc. Những quy tắc này không chỉ là mê tín mà còn thể hiện sự tôn trọng đối với văn hóa và mong muốn những điều tốt đẹp.
- Không quét nhà hoặc đổ rác vào mùng Một Tết: Điều này được cho là sẽ quét đi tài lộc và may mắn của gia đình.
- Không nói những lời xui xẻo: Tránh nói về cái chết, bệnh tật, hay những điều tiêu cực. Thay vào đó, hãy nói những lời chúc phúc và may mắn.
- Không đòi nợ hoặc cho vay tiền: Làm vậy vào đầu năm có thể dẫn đến việc phải cho vay hoặc bị đòi nợ suốt cả năm.
- Không cắt tóc hoặc gội đầu vào ngày mùng Một: Từ “tóc” (发 – fà) trong tiếng Trung có cùng âm với “phát” (发) trong “phát tài” (发财). Cắt tóc có thể được hiểu là cắt đi tài lộc.
- Tránh làm vỡ đồ vật: Làm vỡ bát đĩa, gương vào ngày Tết được coi là điềm báo xui xẻo. Nếu lỡ làm vỡ, hãy nhanh chóng nói “岁岁平安” (suì suì píng ān) – “mỗi năm bình an”.
- Tránh mặc đồ đen hoặc trắng: Đây là màu sắc của tang lễ, nên cần tránh để không mang lại điều không may. Ưu tiên màu đỏ và vàng.
Việc tuân thủ những điều kiêng kỵ ngày Tết Trung Quốc này là một phần quan trọng của việc giữ gìn văn hóa Tết Trung Quốc và cầu mong sự bình an.
Kết Thúc Tết Nguyên Đán: Tết Nguyên Tiêu (Nguyên Tiêu Tiết – 元宵节)
Tết Nguyên Đán không kết thúc ngay sau ba ngày đầu năm mà kéo dài cho đến Rằm tháng Giêng âm lịch, với lễ hội đèn lồng, hay Tết Nguyên Tiêu (元宵节 – yuán xiāo jié). Vào ngày này, người dân Trung Quốc sẽ thắp và chiêm ngưỡng những chiếc đèn lồng rực rỡ, tham gia các trò chơi đố vui và thưởng thức bánh trôi nước (汤圆 – tāng yuán).
Bánh trôi nước, có hình tròn, tượng trưng cho sự đoàn viên và viên mãn của gia đình. Tết Nguyên Tiêu đánh dấu sự kết thúc chính thức của phong tục Trung Quốc ngày Tết, khép lại chuỗi ngày lễ hội và mở ra một năm làm việc, học tập mới với nhiều hy vọng.
Kết Luận
Phong tục Trung Quốc ngày Tết không chỉ là những nghi lễ đơn thuần mà còn là biểu tượng sống động của nền văn hóa lâu đời, thấm đượm tình cảm gia đình và những ước vọng tốt đẹp. Từ những công tác chuẩn bị tỉ mỉ, bữa cơm giao thừa ấm cúng, đến các hoạt động chúc tụng đầu năm và những điều kiêng kỵ mang tính biểu tượng, mỗi khía cạnh của văn hóa Tết Trung Quốc đều góp phần tạo nên một bức tranh ý nghĩa về sự đoàn viên, may mắn và thịnh vượng.
Tìm hiểu về những truyền thống Tết Nguyên Đán này không chỉ giúp chúng ta hiểu hơn về đất nước và con người Trung Quốc mà còn là cách để trân trọng những giá trị văn hóa chung của khu vực châu Á. Dù có những điểm khác biệt, nhưng tinh thần sum họp, cầu mong an lành vẫn là sợi dây kết nối mạnh mẽ giữa các nền văn hóa. Mong rằng bài viết đã mang đến cho bạn cái nhìn sâu sắc và thú vị về phong tục Trung Quốc ngày Tết.
Liên kết hữu ích
- Trang chủ Tiếng Trung Gia Lai
- Tuyển dụng việc làm
- Xem thêm về Văn hóa Trung Quốc
- Tìm hiểu thêm trên Wikipedia
CTA: Theo dõi Fanpage Tiếng Trung Gia Lai để cập nhật tin tức, khóa học và cơ hội việc làm mới nhất!